“Twintig keer je oma, maar dan in habijt”. Twee jaar lang woonde Bram met wel heel bijzondere huisgenoten: met twintig bejaarde nonnen. Een bont gezelschap wandelstokken, kraakstemmen en eindeloze toewijding. Na een leven vol gebed en minstens zoveel helpende handen, beginnen ook bij de Zusters Augustinessen de jaren te tellen. De honderd wordt hier en daar al aangetikt. Een leven dat fascineert. Met een standvastigheid die niet van deze tijd lijkt. Bram zocht zijn oude huisgenoten weer eens op. Wat kunnen we, in een wereld van kortlopende contracten en scharrels van hen leren over keuzes maken en daarbij blijven?
Zuster Leonie en Bram Kalkman. Foto: Emma van der Sloot
Bram: Hoe bent u eigenlijk in het klooster terecht gekomen?
Zuster Leonie: In mijn hele familie is er nooit iemand het klooster ingegaan. Dus dan vraag je je wel af waar dat bij mij vandaan komt he? Het ging thuis ook helemaal niet veel over geloof. Het was vooral aanpakken, doen! Kijk, ik kom uit een hartstikke leuk, groot gezin. We waren met elf kinderen. Ik heb daar zo’n fijne jeugd gehad. Ik denk dat ik uit dankbaarheid daarvoor het klooster in wilde, om iets te doen voor de mensen die het niet zo getroffen hadden als ik. Dat had ik al heel jong. Ik heb een tijd lang weggeduwd, maar ik kreeg geen rust voordat ik de optie van een klooster in ieder geval ging onderzoeken.
En hoe kwam u er dan bij om dit klooster te kiezen?
Ik was inmiddels kleuterleidster geworden, maar de vraag van het klooster liet me niet los. Dus klopte ik bij de jongerenpastor in het dorp aan voor raad. Ik wist dat ik het klooster in wilde, maar niet waar. Hij vertelde me over de Zusters Augustinessen. Toen ik daar langs ging vond ik hun blaadje De Stad Gods, dat nog steeds bestaat. Daarin stond een vraag die mij trof: ‘Wat heb je nodig om een goede Augustines van Sint Monica te worden? Een gezond boeren, nuchter verstand’. Daar had ik als Achterhoeker gelukkig genoeg van, dus toen ben ik met hen gaan praten. En ik voelde meteen een klik. Met die klik was het voor mij besloten. Geen voors en tegens, maar ik voelde dat het goed zat. Dan ga je een traject in om kennis te maken met de kloostersfeer. Anderhalf jaar later ben ik ingetreden. En nu ben ik nog steeds, een goede vijftig jaar later. Tachtig en een van de jongeren hier.
Ikzelf zoek graag eindeloos door. Vraag me af: was dit nu wel zo’n goed idee en is er niet ergens nog iets beters? Ik blijf dan twijfelen. Hoe was dat voor u?
Twijfelen is ook geloven hè. Sommige keuzes maak je gewoon als een sprong. En dan hoop je maar dat je de goede keuze hebt gemaakt. Ik heb nooit het idee gehad dat ik weg zou willen. Ik denk dat je een gelukkig mens bent als je bij je keuzes kunt blijven staan. Dat geeft rust. Uiteindelijk geldt denk ik ongeveer hetzelfde voor de liefde. Als je twijfelt is helemaal niet erg, maar dan hoop ik dat je terug kunt gaan naar het moment waarop je een keuze hebt gemaakt: ‘Ik heb toen die keuze gemaakt en dat was voor mij een zekerheid. Welke reden zou er dan nu zijn om ervan af te stappen?’ Het klinkt misschien wat simpel, maar zo is het voor mij ten diepste wel.
Wat maakt voor u het leven in een klooster zo waardevol?
Ik vind het heel rustgevend om elke dag precies te weten waar je aan toe bent. Natuurlijk gebeuren elke dag onverwachte dingen, maar de dagen gaan volgens een vast ritme van samen bidden, eten en werken. Dat ritme is steeds hetzelfde, al is het werk nu wat veranderd. Vroeger waren we altijd in de weer met de opvang van zwangere, alleenstaande vrouwen, moeders en kinderen in huis. Nu zorgen we vooral voor elkaar en bezoeken we hier en daar nog wat mensen. Een raar leven hebben wij, maar een mooi leven! Ik ben hier op m’n plek. De dagen zijn zinvol.
En je leeft in gemeenschap hè. Daardoor wordt het nooit saai. Het is steeds een uitdaging om het gemeenschappelijke boven je eigen belang te stellen. De ene keer ben je egoïstisch en de andere keer lukt het beter. Soms heeft de één een goede dag en de ander een slechte. De volgende dag is het andersom. Maar het is iets moois om voor die onderlinge vriendschap te blijven gaan. Vriendschap wordt nooit saai. En dan is er nog de gehoorzaamheid. Dat klinkt hartstikke ouderwets natuurlijk, maar ik leg het graag op een andere manier uit. Gehoorzaamheid kan ook zijn dat je gehoor geeft aan wat er nu nodig is.
Hoe doen jullie dat? Hoe zijn jullie bezig met wat er nu nodig is?
We zijn continu op zoek naar nieuwe wegen om aan te sluiten bij deze tijd. We willen echt iets betekenen voor jonge mensen. Twintig jaar geleden zijn we met die gedachte Casella begonnen. Casella is ons klooster in Hilversum, waar we jonge mensen ontvangen. Op een prachtige plek in de bossen. Je hoeft er even niets. Er is stilte en ruimte voor ontmoeting. Je kunt er bijvoorbeeld in alle rust je scriptie schrijven. En op vaste momenten is er een gebed in de gebedsruimte. Daar kun je dan bij aansluiten om mee te gaan in het ritme. Jonge mensen komen daar dan vaak een week of een weekendje en kunnen zo iets proeven van het kloosterleven.
Wat zou u vanuit het klooster aan jonge mensen mee willen geven?
Blijf vooral zoeken. En geloven dat je het gaat vinden. Je staat er niet alleen voor. Soms is het nodig om dat hardop te zeggen: ‘Je staat er niet alleen voor!’ We hebben ook de Grote Baas nog achter de hand. Augustinus heeft het ook veel over zoeken. En net als hij heb ik God ook niet in m’n broekzak zitten. Maar hij is er wel. Of ik er nou aan denk of niet, Hij denkt wel aan mij. Augustinus zegt: ‘onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U, God’. Het is aan ons om onrustig te blijven zoeken!
Benieuwd geworden? Kom eens langs in Casella!
En meer info over de Zusters Augustinessen vind je hier.
Over Bram: Met onverwachte gedachtegangen wil Bram vanzelfsprekende verhalen openbreken. Hij geeft zijn filosofische hersenspinsels handen en voeten als pionier bij De Kwekerij en in Onzeker Weten, het boek dat hij schreef met Rikko Voorberg en Gerko Tempelman.
Wil je verder lezen?
Tweewekelijks een inspirerende overdenking in je mailbox?
Met bijpassende reflectievragen om zelf mee aan de slag te kunnen. Meld je hieronder aan. ⬇️