Begint elk goed idee niet met verbeeldingskracht? Een beeld dat je van de toekomst hebt. Of van de plek die jij inneemt in die toekomst. Op 19 september onthult Zijne Majesteit de Koning, samen met Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, het nieuwe Holocaust Namenmonument in Amsterdam. Er was flink wat verbeelding nodig om op dat lapje grond in het hart van de stad zo’n kolos van een monument neer te zetten. Evengoed was er flink wat verbeelding nodig om tot het idee van de holocaust te komen. Verbeelding werkt dus twee kanten op. Zo goed en zo kwaad, zou je kunnen zeggen.
Bij Holy Hub staan we de komende week stil bij het thema verbeeldingskracht. We dagen onszelf en onze bezoekers uit om verbeelding te gebruiken. Ten goede, idealiter. Omdat we geloven dat we de problemen waarmee we kampen niet oplossen door op dezelfde voet verder te gaan. Er is verbeelding nodig van een wereld die er nog niet is, maar er mogelijk wel zou kunnen komen. Zoals de ‘table of brotherhood’ van Martin Luther King bijvoorbeeld.
Lukt het jou om je een wereld in te beelden waarin we als mensheid verder zijn gekomen in het oplossen van de fundamentele problemen waarvoor we nu staan? Neem het klimaatvraagstuk, de migratieproblematiek, de verscherpte maatschappelijke tegenstellingen, de groeiende ongelijkheid, de vermenging van boven- en onderwereld – om een greep uit de actualiteit te doen.
We hebben verbeeldingskracht nodig. Niet alleen voor de wereld om ons heen. Maar ook voor onszelf als persoon. ‘Ik zie niet hoe het anders kan’ is een uitspraak van iemand die echt vast zit. Daar ontbreekt het dus letterlijk aan verbeeldingskracht. Je ziet geen uitweg meer.
En hoe dan toch? Ik liet me inspireren door Viktor Frankl’s boek ‘Man’s search for meaning’. Hij schreef het boek in 1945 in negen achtereenvolgende dagen, nadat hij verschillende concentratiekampen had overleefd.
Wat blijkt: zelfs in de meest onmenselijke, haast onbeschrijfelijke situaties is er ruimte voor verbeeldingskracht. Frankl beschrijft hoe het beeld van zijn vrouw hem in gedachten – tijdens een mars in de ijzige kou – uit zijn situatie haalde en in gedachten in contact bracht met zijn geliefde.
Hij schrijft: “Voor het eerste in mijn leven zag ik de waarheid zoals zo veel dichters die beschreven, uitgeroepen tot de hoogste wijsheid door zo veel denkers. De waarheid – dat liefde het ultieme en hoogste doel is waar een mens naar kan streven”.
– (Frankl. 1959 p. 48-49 vrij vertaald vanuit het Engels)
Deze intensivering van het innerlijk leven geeft mensen een mogelijkheid om te ontsnappen aan de misère in een moment. In geval van Frankl – en de vele anderen gevangen in concentratiekampen – de leegte, de verlatenheid en spirituele armoede van zijn bestaan. Om het belang van verbeeldingskracht nog maar eens pijnlijk duidelijk te maken, beschrijft Frankl een transport van Auschwitz naar een kamp in Beieren.
“Toen we de bergen van Salzburg zagen met hun toppen gloeiend door de zonsondergang, door de kleine getraliede ramen van het gevangenisrijtuig […] waren we geobsedeerd door de schoonheid van de natuur die we zo lang hadden gemist’. Ze konden zich weer even voorstellen om vrij te zijn. In tegenstelling tot “The prisoner who had lost faith in the future – his future – was doomed. With his loss of belief in the future, he also l out his spiritual hold; he let himself decline and became subject to mental and physical decay (p.82).
Nu zijn wij – althans de meeste van ons – niet gevangen, en hebben we de vrijheid om dromen te dromen die binnen of bijna binnen bereik liggen. We zijn benieuwd waar jouw gedachten naar uitgaan. Wat hoop jij voor de toekomst? En durf je dat te uiten? De komende tijd maken we ruimte voor verbeelding, want dat is van levensbelang.
Doe je mee?
In de komende periode onderzoeken we wat verbeeldingskracht precies is, hoe verbeeldingskracht tot uiting komt en of je dat ook kunt trainen. Dat doen we in een e-book waarmee je zelf aan de slag kunt. In 7 hoofdstukken met theorie en reflectieopdrachten nemen we je mee langs deze thema’s.
Wil je verder lezen?
Elke zondag een inspirerende overdenking in je mailbox?
Met bijpassende reflectievragen om zelf mee aan de slag te kunnen. Meld je hieronder aan. ⬇️