Waarom we uniek, authentiek en vrij zijn van verwachtingen. Maar eigenlijk toch niet.

We hebben allemaal te maken met verwachtingen. Verwachtingen van de naderende zomer, het leven na corona, je carriere en je relaties. Op wat voor manier beïnvloeden zulke verwachtingen ons leven eigenlijk? En hoe is er misschien een andere weg mogelijk, één van dichtbij jezelf, dichtbij je bronnen blijven?

Verwachtingen; we hebben ze allemaal. Verwachtingen van het vaccin dat hopelijk weer meer vrijheid geeft, verwachtingen van de verkiezingsuitslagen en nieuwe leiders. We verwachten, hopen en verlangen naar een stralende toekomst, naar het einde van de coronacrisis. Verwachtingen helpen ons vooruit en geven perspectief.

Toch hebben verwachtingen ook een keerzijde. Verwachtingen kunnen tegenvallen of niet uitkomen. De verwachtingen die anderen van je hebben, of misschien ook wel die jij van jezelf hebt, kunnen voelen als een beklemmend keurslijf. Verwachtingen zorgen dan vooral voor druk en spanning.

 

Zo graag willen we authentiek zijn, anders dan de rest

 

Vrij van verwachtingen?

Daarom blijven de meesten het liefste weg van verwachtingen. Velen verzetten zich tegen conventies en hokjes. De leus ‘Wees gewoon jezelf’ is gemeengoed geworden. De hashtag #beyourself is op Instagram al meer dan 15 miljoen keer gebruikt en ook #authenticity is populair.

Zo graag willen we authentiek zijn, anders dan de rest. Wij Nederlanders laten ons niet vertellen wie we zouden moeten zijn of wat we moeten doen. Vrijheid en tolerantie als het hoogste ideaal. Carl Cederström beschrijft in zijn boek ‘Ons Geluksideaal’ dat het huidige geluksideaal bestaat uit een streven naar authenticiteit en zelfontplooiing, gericht op een leven vol plezier (p. 29).

 

Met een selfie – o ironie – probeer ik zo goed mogelijk te beantwoorden aan de verwachting die ik bij anderen leg

 

Maar zijn we echt zo los van verwachtingen als we zelf denken? Hoe origineel zijn we nu echt? Een goede illustratie hiervan is de manier waarop we omgaan met sociale media en hoe we kijken naar schoonheid.

 

Waarom we selfies nemen

Een selfie nemen is voor veel mensen een dagelijkse activiteit. De gemiddelde Europeaan neemt bijna 600 selfies per jaar. Waarom doen we dat zo graag? Psychiater Paul Verheaghe zegt in zijn boek Intimiteit: “Met een selfie – o ironie – probeer ik zo goed mogelijk te beantwoorden aan de verwachting die ik bij anderen leg. Dat lukt nooit helemaal. Nooit voldoet het beeld aan het ideaal; mijn ogen liggen te diep, mijn haar zit niet zoals het hoort; ik kijk niet zoals ik denk dat ik moet kijken.” Er is een hele bulk aan onderzoek dat laat zien dat er een verband is tussen social mediagebruik en negatieve emoties. Selfies plaatsen op sociale media is slecht voor je zelfvertrouwen, gevoel van aantrekkelijkheid en zorgt voor een toename van angstige gevoelens.

 

Keeping up with the Kardashians

Volgens Paul Verhaeghe hebben selfies dus ook wel degelijk te maken met verwachtingen. Het huidige schoonheidsideaal – ‘jong, strak, slank en glad’ – dringt zich aan ons op als een beklemmende verwachting. Kim Kardashian is dé belichaming van dit schoonheidsideaal; slank, maar wel met rondingen, volle lippen, borsten en billen. We vertellen onszelf dat we zo vrij zijn van verwachtingen en zeggen met de woorden van L’Oreal Paris “omdat ik het waard ben” wanneer we ons scheren, sporten of make-up perfectioneren. In de recente aflevering ‘Perfect Me’ van VPRO Tegenlicht (aanrader!) vertelt cosmetisch arts Tom Decates hoe vrouwen vaak naar hem toekomen met een foto van zichzelf met een filter eroverheen, een bijna onbereikbaar ideaal.

De invloed van de familie Kardashian moet niet onderschat worden. Cosmetische klinieken bieden zelfs Kim Kardashian of Kylie of Kendall Jenner pakketten aan waardoor je met behulp van botox en fillers meer op hen gaat lijken.

Het schoonheidsideaal lijkt steeds universeler te worden en overal ter wereld willen vrouwen aan dit ideaal voldoen. Zo is een ooglidcorrectie voor Aziatische vrouwen om meer ‘westerse’ ogen te krijgen normaal geworden om te doen als tiener. In Libanon laten vrouwen een neuscorrectie uitvoeren en in Brazilië vallen cosmetische ingrepen binnen de zorgverzekering waardoor je vrij gemakkelijk kunt aanpassen wat je wilt.

Fotografe Lisa Wals maakte een prachtige fotoserie waarin ze verschillende Kylie Jenner-look-alikes portretteerde en duidelijk wordt wat de gevolgen zijn van het huidige schoonheidsideaal. In plaats van diversiteit, kleur en schoonheid in de volle breedte ontstaat er een soort universele mal en wordt geprobeerd om het lichaam te dwingen in opgelegde vormen.

 

Tegelijkertijd zijn influencers juist spiegels van onszelf.

 

Toch grijpen de meesten gelukkig nog niet naar de botox en fillers om op Kylie Jenner te kunnen lijken. Soms is het zelfs leuk en vermakelijk om naar influencers te kijken en ze weg te zetten als dom en oppervlakkig. Ook ik laat me daar soms toe verleiden. Tegelijkertijd zijn juist influencers spiegels van onszelf, om het met de woorden van Doortje Smithuijsen (uit haar boek Gouden bergen) te zeggen. Het geeft inzicht in neigingen die velen stiekem wel hebben. Even een foto maken van die lekkere avocado-salade voor in je stories, snel in de spiegel kijken voordat je op beeld wordt vastgelegd, teleurgesteld zijn als je minder likes op die post hebt dan je had verwacht.

 

Hoe we kunnen omgaan met verwachtingen

Vaak zijn we dus helemaal niet zo vrij zijn van verwachtingen en normen als we onszelf graag laten geloven. Ironisch is dat velen zo authentiek en uniek willen zijn, maar daar wel allemaal hetzelfde medium en dezelfde hashtags, poses en filters voor gebruiken.

Zangeres Zola zingt in het nummer ‘Old Soul’: “Everybody’s trying to be different/ but just doing all the same shit” Zo graag willen we anders en origineel zijn, maar verrassend vaak is het eindresultaat een eenheidsworst.

Hoe om te gaan met al deze verwachtingen, beelden en idealen? Bevrijding is nodig van deze dwingende verwachtingen waardoor we ook onszelf gaan dwingen in vormen die we eigenlijk niet zijn. Je moet stevig in je schoenen staan om tegen de stroom in te gaan. Om te laten zien hoe het ook kan en hoe veelkleurig echte schoonheid is. Ook Jezus laat dit zien in het verhaal dat hij op een ezel Jeruzalem binnenrijdt en iedereen in hem de koning en de verlosser ziet. Door niet op een koninklijk paard, maar op een ezelsveulen te rijden zet hij al hun verwachtingen op z’n kop en toont hij moed. Te midden van alle verwachtingen die zich aan hem opdringen, kiest hij voor een andere weg; de trage weg en de lange termijn. Hij blijft dicht bij zijn bronnen, bij zijn geloof. Zo hebben ook wij de moed nodig om naar binnen te kijken naar onze bronnen, in onze diepste drijfveren. Om te ontdekken wat we doen vanuit overtuiging en wat vanwege verwachtingen van anderen of onszelf. Om zo ten volle te leven en mens te zijn. #beyourself #authenticity

Wil je verder lezen? 

Elke zondag een inspirerende overdenking in je mailbox?

Met bijpassende reflectievragen om zelf mee aan de slag te kunnen. Meld je hieronder aan. ⬇️

* indicates required