Het Kerstfeest is dit jaar totaal anders dan andere jaren, maar is het daarom ook alleen maar minder? Natuurlijk, we missen veel dit jaar: met een grote groep om de tafel zitten, naar een sfeervolle kerstnachtdienst gaan, de sfeer van verbondenheid. Het was echt wel een dreun dat het allemaal niet kon doorgaan.
Toch maakt wat er allemaal níet kan ook ruimte om dichter bij de essentie van het Kerstfeest te komen. Want laten we eerlijk zijn: er is in de loop van de eeuwen een hoop versiering bij gekomen die eerder van die essentie afleidt dan ons er dichterbij brengt. De eerste vier eeuwen van de christelijke jaartelling werd het feest niet eens gevierd, omdat hét grote feest het Paasfeest was (het feest van de opstanding van Jezus uit de dood). Maar in loop van de eeuwen overvleugelde het Kerstfeest Pasen meer en meer.
Toen het het Kerstfeest steeds groter en commerciëler werd, ontstond ook een traditie van kerstfeest-kritiek. In gedichten en preken werd de overdaad en de valse schijn van kerst gehekeld. Een voorbeeld, uit een gedicht van Eveleen Castelyn:
in december / is Jezus weer geboren / en men heeft Hem gewikkeld / in geschenkpapier / en hem neergelegd / in de supermarkt // ik heb een boom versierd / met lichtjes en engeltjes / en Hem uitgenodigd / voor een kerstdiner / van kalkoen en wijn / maar Hij is weggevlucht / naar de woestijn.
(Uit: Rien van de Berg, Zoals nog nooit een ster. Gedichten voor de adventstijd en Kerst.)
Dit jaar dwingt het coronavirus ons tot tot een veel soberder kerst. Dat voelt als een verlies, maar zou het ook een kans kunnen zijn om stil te worden bij waar het echt om draait in dit feest? De geboorte van Kerst (dat woord staat voor Christus, de koningstitel die christenen Jezus gaven), de overwinning van de duisternis door het Licht, het begin van een geschiedenis waarin armen(herders) en buitenstaanders (de wijzen uit het oosten) voorrang krijgen in het horen van goed nieuws?
Inmiddels wordt op social media vaak een gedicht van Ilja Leonard Pfeijffer gedeeld, dat helemaal in de traditie van kerstfeest-kritiek staat, maar die verbindt met de kansen in deze coronacrisis. Het heet Stil en heilig sonnet en gaat zo:
De stille nacht wordt nogal stil dit jaar. Met dank aan zwarte vrijdag, ondoordacht gedrag en de verplichte koopjesjacht komt nu het groepsgourmetten in gevaar.
Wat zijn we zonder meubelboulevard, familieruzie, kookstress, maagtabletten, verplichtingen en nog meer kerstbanketten? Het wordt een nutteloze kerst dit jaar.
De stille nacht wordt heiliger dan ooit. We worden teruggeflitst naar het jaar nul. De eerste keer was ook een sober feest.
In het gevang van ons comfort gekooid zijn wij van wereld met zijn flauwekul bevrijd terwijl de stilte ons geneest.
‘De stille nacht wordt heiliger dan ooit … terwijl de stilte ons geneest’, schrijft Pfeijffer. Heiliger: dat wil zeggen dichter bij de essentie, minder werelds en daardoor hemelser. Die stilte, die als verlies voelt, kan ons ook genezen van overdaad die schaadt.
Dit alles zou zomaar kunnen gebeuren, als we ons niet blindstaren op wat er níet is dit jaar, maar ons openen voor wat ons vanuit de essentie van het Christusfeest zomaar geschonken kan worden. Zo’n kerstfeest wensen we je als team van Holy Hub team toe. Holy Christmas everbody!
Bas, Guy, Kim, Doke en Anouk
Wil je verder lezen?
Elke zondag een inspirerende overdenking in je mailbox?
Met bijpassende reflectievragen om zelf mee aan de slag te kunnen. Meld je hieronder aan. ⬇️